ชื่อเรื่อง          แนวทางการปรับปรุงการจัดเก็บภาษีและการจัดหารายได้ของหน่วยการปกครอง
ท้องถิ่น

วัตถุประสงค์   1.   เพื่อกำหนดโครงสร้างรายได้ที่เหมาะสมกับภารกิจและบริการของหน่วยการ
ปกครองท้องถิ่นแต่ละประเภท

2.  เพื่อปรับปรุงวิธีการจัดเก็บรายได้ของหน่วยการปกครองท้องถิ่นทุกประเภทให้สะดวกแก่ผู้ชำระ และสามารถจัดเก็บได้เต็มเม็ดเต็มหน่วย

ข้อค้นพบ       แหล่งรายได้ที่สำคัญของท้องถิ่น คือ  ภาษีโรงเรือนและที่ดิน ภาษีบำรุงท้องที่  ภาษีป้าย  อากรฆ่าสัตว์  ภาษีมูลค่าเพิ่มและภาษีธุรกิจเฉพาะ  ภาษีสุราและสรรพสามิต  ภาษีค่าธรรมเนียมรถยนต์และล้อเลื่อน  และรายได้อื่นๆ  เช่น  ค่าธรรมเนียม  ค่าใบอนุญาต  ค่าปรับ  รายได้จากทรัพย์สินสาธารณูปโภค  เทศพาณิชย์  เงินอุดหนุน  เงินกู้

                     ปัญหาสำคัญ   คือ  การใช้ดุลพินิจของเจ้าหน้าที่  ขาดมาตรฐาน  ไม่เป็นธรรม  ผู้บริหารเกรงเสียคะแนนนิยม  ราคากลางไม่ทันสมัย  ไม่ทันมูลค่าที่ดิน  อัตราต่ำ  ไม่คุ้มค่าใช้จ่ายในการจัดเก็บ  กฎหมายยังมีช่องโหว่  อัตราตายตัว  ความรู้ความสามารถผู้บริหารท้องถิ่น  การบริหารขาดประสิทธิภาพ  เกณฑ์จัดสรรไม่เหมาะสม  กระบวนการให้กู้มีขั้นตอนและเงื่อนไขมาก

ข้อเสนอ         1. ภาษีโรงเรือนและที่ดิน  ภาษีบำรุงท้องที่  ฐานคิดต้องคิดจากมูลค่าตลาดของที่ดินและสิ่งก่อสร้างที่อยู่เหนือที่ดิน ไม่รวมเครื่องจักร  โดยให้สำนักงานประเมินทรัพย์สินกลางทำหน้าที่กำหนดมูลค่าทรัพย์สิน  ยื่นเสียเป็นงวดๆ ทางไปรษณีย์ก็ได้  พัฒนาระบบข้อมูลเกี่ยวกับทรัพย์สินให้ทันสมัย

2.  ภาษีป้าย  ควรกำหนดอัตราเป็นพิสัย  เพื่อให้ท้องถิ่นเลือกเก็บตามภาวะทางเศรษฐกิจของท้องถิ่นและความจำเป็นในการระดมรายได้

3.  อากรฆ่าสัตว์  ควรปรับเพิ่มอากรฆ่าสัตว์ให้สูงขึ้น

4.  ภาษีมูลค่าเพิ่มและภาษีธุรกิจเฉพาะ  ภาษีสุราและสรรพสามิต  ลดค่าบริการจาก 5% เป็น 3%  ปรับเกณฑ์จัดสรรแล้วเพิ่มตัวแปรอีก  2  ตัว  คือ  สัดส่วนของประชากรและสัดส่วนภาษีที่จัดเก็บได้ในแต่ละท้องถิ่น

5.  ภาษีและค่าธรรมเนียมรถยนต์และล้อเลื่อน  ควรปรับเกณฑ์จัดสรรภายในจังหวัด  โดยให้พิจารณาการสร้างและการทำนุบำรุงถนนหนทาง  จำนวนกิโลเมตรของถนน

6.  รายได้อื่นๆ  ของท้องถิ่น  ปรับเพิ่มค่าธรรมเนียม  ค่าใบอนุญาต  ค่าปรับ  ท้องถิ่นควรมีอำนาจและสิทธิกำหนดระดับค่าปรับได้  ร่วมมือภาคเอกชนในลักษณะร่วมลงทุน  โดยเอกชนลงทุน  บริหาร  และคืนกิจการนั้นให้ท้องถิ่นตามที่ตกลงกัน

7.  เงินอุดหนุน  ควรมีเฉพาะเงินอุดหนุนทั่วไปและเฉพาะกิจเท่านั้น  ปรับปรุงเกณฑ์คำนวณโดยเพิ่มตัวแปร  ความพยายามจัดเก็บรายได้  และระดับความต้องการด้านบริการสาธารณะ  เกณฑ์จัดสรรสามารถปรับให้เข้มก็ได้  อ่อนก็ได้ 

8.  เงินกู้  ยกเลิกกองทุนทั้ง  3  ประเภท  แล้วจัดตั้งธนาคารเพื่อการพัฒนาท้องถิ่น  โดยรัฐจัดสรรเงินจำนวนหนึ่งเป็นทุนประเดิม  จัดบริการตามแบบธนาคารมืออาชีพให้บริการกู้แก่ท้องถิ่นอัตราดอกเบี้ยต่ำ

9.  พัฒนาแหล่งรายได้ใหม่  เก็บภาษียาสูบเสริม  จัดเก็บค่าธรรมเนียมพัฒนาการหรือค่าธรรมเนียมผลกระทบจากการพัฒนาจัดเก็บภาษีประเมินพิเศษ  ให้ภาคเอกชนเข้าร่วมให้บริการสาธารณะโดยรัฐควบคุมคุณภาพ  การจัดรูปที่ดินใหม่

ปีงบประมาณที่ศึกษา           2536

ผู้วิจัย                ดร.ไกรยุทธ  ธีรตยาคีนันท์

เจ้าหน้าที่           นายประเสริฐ  แย้มสรวล โทร. 50553